U januaru je obeležena Evropska nedelja prevencije raka grlića materice.
Šta je važno da znamo?
Rak grlića materice – bolest koja se može sprečiti.
Rak grlića materice nastaje kada se ćelije grlića materice, donjeg dela materice koji povezuje matericu sa vaginom, počnu nekontrolisano razmnožavati i formirati tumor. Ovaj proces najčešće počinje dugotrajnom infekcijom humanim papiloma virusom (HPV), posebno visokorizičnim tipovima kao što su HPV 16 i HPV 18, koji su odgovorni za preko 70% slučajeva raka grlića materice.
Kako se razvija rak grlića materice?
Bolest obično prolazi kroz fazu predkancerogenih promena na ćelijama grlića materice, poznatih kao cervikalna intraepitelna neoplazija (CIN). Ove promene se postepeno pogoršavaju tokom godina, što omogućava rano otkrivanje i lečenje pre nego što dođe do razvoja invazivnog raka.
U početnim stadijumima rak grlića materice često nema nikakvih simptoma, zbog čega se često naziva “tihim ubicom”. Međutim, kako bolest napreduje, mogu se javiti sledeći simptomi:
- Neobično vaginalno krvarenje (između menstruacija, nakon odnosa ili u postmenopauzi).
- Bol tokom seksualnog odnosa.
- Obilniji vaginalni iscjedak neprijatnog mirisa.
- Bol u donjem delu stomaka ili karlici.
Koji su faktori rizika?
Osim HPV infekcije, postoje i drugi faktori koji mogu povećati rizik od razvoja raka grlića materice, uključujući:
- Rano stupanje u seksualne odnose.
- Više seksualnih partnera.
- Pušenje, koje smanjuje sposobnost tela da se bori protiv HPV infekcije.
- Osnovne bolesti ili stanja koja oslabljuju imunološki sistem (npr. HIV).
- Nedostatak redovnih ginekoloških pregleda.
Dijagnostika i lečenje
Dijagnoza raka grlića materice počinje skriningom – Papa test otkriva promene na ćelijama grlića materice, dok HPV test identifikuje prisustvo virusa. Ako se otkriju abnormalnosti, može se sprovesti kolposkopija (detaljan pregled grlića materice) i biopsija kako bi se potvrdila dijagnoza.
Lečenje zavisi od stadijuma bolesti:
- Rane faze: Hirurško uklanjanje zahvaćenog tkiva (konizacija, histerektomija).
- Napredni stadijumi: Kombinacija zračenja i hemoterapije.
Prevencija – ključ za zdravlje.
Iako je rak grlića materice ozbiljna bolest, dobra vest je da se može sprečiti u velikom broju slučajeva:
- HPV vakcinacija pruža efikasnu zaštitu protiv tipova HPV-a koji najčešće uzrokuju rak. Vakcina se preporučuje devojčicama i dečacima već od 9. godine života.
- Redovni skriningi, kao što su Papa test i HPV test, omogućavaju rano otkrivanje i lečenje predkancerogenih promena.
- Edukacija o zaštiti od polno prenosivih infekcija i odgovorno seksualno ponašanje igraju važnu ulogu u prevenciji.
Rak grlića materice ne bira godine, ali uz adekvatne mere prevencije i edukaciju, broj obolelih žena može se značajno smanjiti. Brinite o svom zdravlju – redovni pregledi i pravovremene odluke mogu spasiti život. 💙